کافی است از هیاهوی میدان پانزده خرداد و شلوغی بازار دل بکنی و قدم به داخل این حصار قدیمی بگذاری؛ ناگهان همه‌چیز عوض میشود. صداها محو می‌شوند. به جای بوق و فریاد، صدای آرامش‌بخش فواره‌ها به گوش می‌رسد و به جای سیمان و آهن، چشمت به رقص رنگ‌ها روی کاشی‌های چند صد ساله می‌افتد.
اینجا گلستان است؛ جایی که تاریخ ایران، با تمام تناقض‌های شیرین و تلخش، زیر سقف‌های آینه‌کاری‌شده و در هوای باغ‌های دل‌انگیزش آرام گرفته است. در این مقاله با هم در تالارهای کاخ گلستان قدم می‌زنیم، برای شنیدن داستان‌هایی که هنوز در انعکاس آینه‌ها و طرح کاشی‌ها زنده است.
کاخ گلستان کجاست؟
یکی از باشکوه‌ترین کاخ‌های تهران، کاخ گلستان است که در قسمت شمالی میدان پانزده خرداد در تهران قرار دارد و این خیابان، آن را از بازار بزرگ تهران که درست روبرویش است، جدا می‌کند.
این همسایگی در گذشته خیلی مهم بود. اینجا در واقع مرکز اصلی شهر قدیم یا همان «ارگ سلطنتی» به حساب می‌آمد. به همین خاطر، مهم‌ترین مرکز سیاسی (کاخ) و مهم‌ترین مرکز اقتصادی (بازار) درست کنار هم قرار داشتند و چهره اصلی تهران قدیم را می‌ساختند.
تاریخچه کاخ گلستان
داستان تاریخچه کاخ گلستان بسیار قدیمی‌تر از آن است که به نظر می‌رسد. ریشه‌های آن به دوران صفویه و زمان شاه عباس بازمی‌گردد که در همین محل، باغی سرسبز و زیبا بنا کرد. اما از آن بناهای اولیه امروز چیزی باقی نمانده است.
آنچه امروزه به عنوان قدیمی‌ترین بخشهای کاخ می‌شناسیم، مانند «ایوان تخت مرمر» و «خلوت کریمخانی»، یادگار دوران کریم‌خان زند هستند که تهران را به عنوان پایگاه نظامی خود انتخاب کرده بود.
کاخ گلستان در زمان قاجار
دوره اوج و شکوه گلستان با به قدرت رسیدن آقا محمدخان قاجار و انتخاب تهران به عنوان پایتخت آغاز شد. از آن پس، این کاخ به خانه رسمی و مرکز حکومت پادشاهان قاجار تبدیل گشت.
دوران قاجار، عصر تحول بزرگ گلستان بود. فتحعلی شاه و سپس ناصرالدین شاه، که پس از سفرهایش به اروپا شیفته معماری غربی شده بود، بناهای باشکوه و جدیدی مانند «شمسالعماره»، «تالار آینه» و «تالار سلام» را به مجموعه اضافه کردند. در این دوره، کاخ گلستان به ترکیبی جذاب و جدیدی از هنر سنتی ایرانی و معماری نئوکلاسیک اروپایی تبدیل شد.
کاخ گلستان در دوران پهلوی
با پایان حکومت قاجار و روی کار آمدن پهلوی، کاخ دیگر محل زندگی شاهان نبود اما همچنان اهمیت تشریفاتی خود را حفظ کرد و میزبان رویدادهای مهمی مانند تاج‌گذاری رضاشاه و محمدرضاشاه پهلوی بود. هرچند در همین دوره بخش‌هایی از محوطه تاریخی ارگ برای ساخت و سازهای جدید شهری تخریب شد.
چه پادشاهانی کاخ گلستان را دیده‌اند؟
کاخ گلستان به عنوان خانه و مرکز حکومت تمام پادشاهان قاجار، از آقا محمدخان تا احمدشاه، مورد استفاده قرار گرفت. مراسم تاج‌گذاری اکثر پادشاهان قاجار (مانند ناصرالدین شاه و مظفرالدین شاه) و همچنین هر دو پادشاه پهلوی، در تالارهای باشکوه این مجموعه تاریخی، از جمله ایوان تخت مرمر و تالار سلام، برگزار شد.
دیدنی های کاخ گلستان
کاخ گلستان شامل بخشهای زیادی است که از تالار تا موزه، هر کدام بخشی از تاریخ و سرگذشت این کاخ و ایران را به نمایش گذاشته‌اند. درباره این مکان‌ها در ادامه بیشتر می‌خوانیم.
شمس العماره
«شمس العماره» مشهورترین و شاخص‌ترین ساختمان کاخ گلستان است. ناصرالدین شاه آن را با این آرزو ساخت که از بالای آن بتواند چشم‌اندازی شبیه به ساختمان‌های بلند اروپایی به تهران داشته باشد. شمسالعماره یا «بنای خورشید» در زمان خود بلندترین ساختمان پایتخت بود و به عنوان نمادی از تلفیق معماری ایرانی و غربی شناخته میشود.
ایوان تخت مرمر
ایوان باشکوه و قدیمی تخت مرمر، یکی از کهن‌ترین بخشهای کاخ است که ساخت آن به دوران کریم‌خان زند بازمی‌گردد. تخت مرمر معروف فتحعلی شاه قاجار که از سنگ مرمر زرد یزد بنا شده است، در مرکز این ایوان قرار دارد و مراسم تاج‌گذاری پادشاهان قاجار و همچنین رضاشاه پهلوی نیز در همین مکان برگزار شد.
تالار اصلی
می‌توان گفت تالار اصلی کاخ گلستان که امروزه به عنوان موزه اصلی کاخ شناخته میشود، از دو تالار متصل به هم تشکیل شده است. تالار بزرگ و مجلل سلام برای برگزاری مراسم‌های رسمی و سلام‌های خاص در دوره ناصرالدین شاه ساخته شد. «تخت طاووس» یا تخت خورشید معروف، زمانی در این تالار قرار داشت و امروزه می‌توانید از فضای پر از گچ‌بری و آینه‌کاری آن دیدن کنید.
تالار آینه هم اتاق کوچک‌تری است که در کنار تالار سلام قرار دارد و شهرت خود را مدیون آینه‌کاری‌های بی‌نظیر و همچنین نقاشی معروف «تالار آینه» اثر کمال‌الملک است که پنج سال برای کشیدن آن زمان صرف کرد.
خلوت کریمخانی
خلوت کریمخانی گوشه‌ای دنج و باصفا در گوشه شمال غربی محوطه کاخ، یادگار دوران کریم‌خان زند است. این بخش با حال و هوایی قدیمی‌تر نسبت به بناهای قاجاری، حوض کوچکی در وسط خود دارد و سنگ قبر ناصرالدین شاه قاجار نیز پس از تخریب مقبره‌اش، به این قسمت منتقل شده است.
تالار ظروف
تالار ظروف که در گذشته محل پذیرایی از مهمانان بود، اکنون به موزهای برای نمایش ظروف سلطنتی و هدایای گران‌بهایی که پادشاهان اروپایی به دربار قاجار اهدا کرده‌اند، تبدیل شده است. ظروف اهدایی از سوی ناپلئون بناپارت، ملکه ویکتوریا و تزار روسیه از جمله دیدنی‌های این بخش است.
تالار برلیان
همانطور که از نامش پیداست، تالار برلیان به خاطر لوسترهای درخشان و آینه‌کاری‌های چشمگیرش شهرت دارد. این تالار در طول زمان تغییراتی کرده و امروزه شکوه و جلالی که از آن باقی مانده، یادگار هنر معماران و هنرمندان دوره قاجار است.
عمارت بادگیر
عمارت زیبای بادگیر که در ضلع جنوبی باغ قرار دارد، به خاطر داشتن بادگیرهای بلند و تزئینات بی‌نظیرش معروف است. فضای داخلی آن، به خصوص شاه‌نشین اصلی، با گچ‌بری‌ها، آینه‌کاری‌ها و نقاشی‌های خیره‌کننده تزئین شده و یکی از زیباترین بخشهای است.
کاخ اَبیَض (موزه مردم شناسی)
کاخ اَبیَض که با نمای سفید و معماری اروپایی خود از سایر بناها متمایز است، در اواخر دوره قاجار برای نگهداری از هدایای سلطان عبدالحمید، پادشاه عثمانی، ساخته شد. امروزه این کاخ به «موزه مردم‌شناسی» تبدیل شده و پوشاک و وسایل زندگی اقوام مختلف ایرانی در آن به نمایش گذاشته شده است.
تالار الماس
تالار الماس در ضلع جنوبی کاخ گلستان، نام خود را از آینه‌کاری‌های درخشان و الماس‌گونه‌اش گرفته است. هرچند بخش زیادی از تزئینات آن به دوره فتحعلی شاه بازمی‌گردد، اما حال و هوای کلی آن یکی از قدیمی‌ترین بخشهای کاخ را تداعی می‌کند.
موزه مخصوص (تالار عاج)
موزه مخصوص پس از تالار ظروف قرار دارد و در گذشته محل نگهداری هدایای خارجی و اشیاء گران‌بهای سلطنتی بوده است. امروزه نیز اشیاء نفیسی در آن نگهداری میشود که از جمله آن‌ها می‌توان به عاج‌های فیل و هدایای دیگر اشاره کرد؛ به همین دلیل به آن تالار عاج هم می‌گفتند.
فضای باغ کاخ گلستان
باغ گلستان، همانطور که از نامش پیداست، در وهله اول یک باغ بوده و سپس بناها در قلب آن جای گرفته‌اند. این باغ نمونه‌ای زیبا از سبک باغ‌سازی ایرانی است که در آن، عنصر آب و درختان بلند قامت نقش اصلی را ایفا می‌کنند. جوی‌های آب که از میان محوطه عبور می‌کنند و حوض‌های بزرگ و کوچکی که در مقابل عمارت‌ها قرار گرفته‌اند، علاوه بر زیبایی، هوای باغ را در تابستان‌های تهران مطبوع و خنک نگه می‌دارند.
شهرت اصلی این باغ به چنارهای کهنسال آن است. هرچند بسیاری از درختان قدیمی در طول زمان و به دلیل ساخت‌وسازهای دوره پهلوی از بین رفته‌اند، اما هنوز هم چنارهای تنومند و سر به فلک کشیده‌ای در گوشه و کنار باغ دیده می‌شوند که سایه‌شان را بر سر بازدیدکنندگان می‌گسترانند و قدمتی چند صد ساله دارند.
معماری کاخ گلستان
معماری کاخ گلستان یکی از برجسته‌ترین نمونه‌های هنر معماری در تاریخ معاصر ایران است، زیرا داستانی از یک تحول بزرگ را روایت می‌کند. اساس و پایه معماری کاخ گلستان، ریشه در سنت‌های ایرانی دارد. ویژگی‌هایی مانند حیاط مرکزی و باغ‌سازی که بناها دور تا دور آن شکل گرفته‌اند، استفاده از ایوان‌های بلند و تزئینات داخلی خیره‌کننده همگی از اصول معماری ایرانی هستند. اوج هنر ایرانی در معماری کاخ گلستان از کاشی‌های هفت‌رنگ و مصور، آینه‌کاری، گچ‌بری و مقرنس‌کاری آن مشخص است.
کاخ گلستان و بناهایی که دیگر نیستند
محوطه کاخ گلستان که امروز می‌بینیم، تنها بخشی از ارگ سلطنتی عظیم و پر از بناهای تو در توی گذشته است. متاسفانه بسیاری از ساختمان‌های مهم و تاریخی این مجموعه، اغلب در دوران پهلوی اول و به بهانه مدرن‌سازی و ساخت بناهای اداری جدید، برای همیشه تخریب شدند و امروزه تنها نام و خاطره‌ای از آن‌ها در تاریخ و عکس‌های قدیمی باقی است.مهم‌ترین بناهای از بین رفته در کاخ گلستان را در ادامه می‌شناسیم.
تکیه دولت
تکیه دولت شاید مشهورترین ساختمان تخریب شده تهران باشد. این بنا یک ساختمان عظیم و مدور، شبیه به آمفی‌تئاترهای اروپایی بود که به دستور ناصرالدین شاه برای برگزاری مراسم تعزیه و سوگواری ایام محرم بنا شد. این بنا که بزرگ‌ترین سالن نمایش ایران در زمان خود بود، در سال ۱۳۲۵ شمسی برای ساخت شعبه بانک ملی بازار، به طور کامل ویران شد.
عمارت اندرونی
این بخش وسیع و بزرگ، حرمسرای سلطنتی و محل زندگی خصوصی شاهان قاجار، همسران و فرزندانشان بود. اندرونی مجموعه‌ای از حیاط‌ها، اتاق‌ها، تالارها و باغ‌های مفصل بود که در شمال محوطه اصلی کاخ قرار داشت. این بخش عظیم نیز در دوره پهلوی اول به طور کامل تخریب شد تا ساختمان‌های وزارت دارایی (که امروزه نیز در همان محل قرار دارند) به جای آن ساخته شوند.
عمارت نارنجستان و باغ گلشن
عمارت نارنجستان و باغ گلشن هم بخشی از محوطه داخلی و خصوصی کاخ بودند که در کنار اندرونی قرار داشتند و فضایی سرسبز و دلنشین را تشکیل می‌دادند. این قسمت‌ها نیز همراه با اندرونی تخریب شدند.
ساختمان‌های دیگر
بناهای دیگری مانند عمارت صندوق‌خانه، رخت‌دارخانه سلطنتی (محل نگهداری لباس‌های شاه)، تالار خاقان مغفور و دروازه نقارخانه نیز در طول زمان از بین رفته‌اند و امروزه اثری از آن‌ها باقی نمانده است.
امکانات کاخ گلستان
کاخ گلستان برای رفاه و آسایش بازدیدکنندگان، امکانات متنوعی را در فضای تاریخی خود فراهم کرده است تا گردشگران تجربه بهتری از بازدید خود داشته باشند. این امکانات عبارتند از:
- چایخانه و کافه
- عکاس‌خانه قاجاری
- فروشگاه‌های کتاب و محصولات فرهنگی
- سرویس‌های بهداشتی و نمازخانه
- راهنمایان مستقر در تالارها
- دسترسی برای افراد توان‌خواه
ورودی و قیمت بلیط کاخ گلستان
روش‌هایی برای تهیه و اطلاع از قیمت بلیط کاخ گلستان به صورت آنلاین، توسط وبسایت همین مجموعه وجود دارد؛ اما همچنان بهترین روش برای تهیه بلیط کاخ گلستان، خرید حضوری آن است.
قیمت بلیط کاخ گلستان برای گردشگران ایران ۴۶ هزار تومان و برای گردشگران خارجی ۶۵۰ هزار تومان است.
سیستم قیمت‌گذاری در کاخ گلستان تهران به این شکل است که ابتدا یک بلیط ورودی اصلی برای ورود به محوطه باغ می‌خرید و سپس برای هر تالار یا موزه که مایل به دیدن آن هستید (مانند شمسالعماره یا تالار اصلی)، باید بلیطی جداگانه تهیه میکنید.
بازدید برای چه کسانی رایگان است؟
بازدید از موزه کاخ گلستان برای افراد زیر رایگان است:
- راهنمایان تور با ارائه کارت معتبر
- کارمندان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی
- کودکان زیر ۱۲ سال
- خانواده شهدا
- جانبازان و ایثارگران
- افراد تحت پوشش کمیته امداد
- دانشجویان، پژوهشگران و هنرمندان میراث فرهنگی
- خانواده‌های رسمی دولت
- خانواده‌های دارای ۵ فرزند و بیشتر
همچنین برای گروه‌های زیر، قیمت بلیط کاخ گلستان نیم بها محاسبه میشود:
- بازنشستگان کشوری و لشکری
- خبرنگاران
- بسیجیان
- دانش‌آموزان و دانشجویان, همراه با معلم یا سرپرست در بازدیدهای گروهی
- خانواده‌های دارای سه یا چهار فرزند
- خرید گروهی بالای ۱۰ نفر – تا ۱۵٪ تخفیف بیشتر
نکات بازدید از کاخ گلستان
بازدید از موزه کاخ گلستان مقرراتی دارد که در ادامه به آن اشاره می‌کنیم:
- برای بازدیدهای گروهی حتما باید از قبل با روابط عمومی هماهنگ کنید و وقت بگیرید.
- تعداد افراد در گروه‌ها نباید از حد مجاز و ایمن هر موزه بیشتر باشد.
- قبل از مراجعه، با روابط عمومی تماس بگیرید تا مطمئن شوید موزه یا تالار مورد نظر شما باز است.
- برای دیدن نمایشگاه‌های موقت داخل موزهها نیز باید بلیط ورودی مجموعه را تهیه کنید.
- استفاده از ویلچر فقط در محوطه باز باغ مجاز است و به دلیل وجود پله، ورودشان به داخل تالارها ممنوع است.
- از آوردن کیف و کوله‌پشتی بزرگ، فلاسک چای، لوازم پیک‌نیک، دوچرخه، اسکوتر و وسایل بازی مشابه خودداری کنید.
- ورود هر نوع حیوانی به کل مجموعه ممنوع است.
- کشیدن سیگار و سایر دخانیات در فضاهای داخلی موزهها ممنوع است.
- لطفا با صدای بلند صحبت نکنید، سر و صدا ایجاد نکنید و مزاحم بازدید دیگران نشوید.
- به هیچ وجه به اشیاء تاریخی، ویترین‌ها، تجهیزات فنی و دیوارها دست نزنید یا تکیه ندهید.
روش های دسترسی و آدرس کاخ گلستان تهران
آدرس کاخ گلستان در قلب تاریخی تهران، خیابان پانزده خرداد، ضلع شمالی میدان ارگ است. بهترین و ساده‌ترین راه دسترسی به کاخ گلستان با مترو تهران است؛ شما می‌توانید در خط ۱ (قرمز رنگ) در ایستگاه پانزده خرداد پیاده شوید و پس از حدود ۵ دقیقه پیادهروی به سمت شرق، به ورودی اصلی کاخ برسید.
علاوه بر دسترسی به کاخ گلستان با مترو، اتوبوس‌هایی که در چهارراه گلوبندک توقف دارند، شما را به نزدیکی کاخ می‌رسانند. استفاده از خودروی شخصی یا تاکسی به دلیل قرار گرفتن کاخ در محدوده طرح ترافیک و سنگ‌فرش بودن خیابان‌های اطراف که تردد خودرو در آن‌ها ممنوع است، توصیه نمی‌شود؛ چون با چالش ترافیک و نبود جای پارک برخورد خواهید کرد.
ساعت بازدید کاخ گلستان
ساعت بازدید کاخ گلستان هر روز از ساعت ۹:۰۰ صبح تا ۱۸:۰۰ (۶ عصر) است. فروش بلیط در گیشه ورودی از ساعت ۹:۰۰ صبح آغاز و در ساعت ۱۷:۰۰ (۵ عصر) به پایان می‌رسد.
کاخ گلستان در مناسبت‌های زیر تعطیل است:
- رحلت امام خمینی(ره)
- شهادت حضرت علی (ع)
- تاسوعا و عاشورای حسینی
- شهادت امام جعفرصادق (ع)
- رحلت حضرت رسول اکرم(ص) و شهادت امام حسن مجتبی(ع)
کاخ گلستان تهران؛ بنایی که از نو باید شناخت
در آخر باید گفت که کاخ گلستان فقط یک بنای تاریخی زیبا نیست؛ بلکه جایی است که میشود در آن تاریخ را قدم زد و داستان‌هایش را از انعکاس آینه‌ها و طرح کاشی‌ها شنید. همین تجربه خاص، بهترین دلیل برای سفر به تهران و کشف دوباره شگفتی‌های آن است. برای اینکه برنامه‌ریزی این سفر برایتان ساده باشد، می‌توانید روی کمک اسنپ تریپ حساب کنید؛ خیلی راحت بلیط سفرتان به تهران را بخرید، هتل یا اقامتگاه دلخواهتان را رزرو کنید و بعد با خیال آسوده، خودتان را به یک گشت‌وگذار فراموش‌نشدنی در کاخ گلستان و دیگر دیدنی‌های پایتخت مهمان کنید.
سوالات متداول؛
آیا برای دیدن هر بخش کاخ گلستان باید بلیط جداگانه بخرم؟
بله. سیستم بلیطفروشی کاخ گلستان دو مرحلهای است. شما ابتدا یک بلیط ورودی اصلی برای ورود به محوطه و باغ کاخ تهیه میکنید. سپس برای هر تالار یا موزهای که قصد بازدید از آن را دارید (مانند شمسالعماره، تالار اصلی و…)، باید یک بلیط جداگانه و مخصوص همان بخش را از گیشه بخرید..
اگر وقت کمی داشته باشم، بازدید از کدام بخشها را نباید از دست بدهم؟
اگر زمان شما محدود است، توصیه میشود بازدید از سه بخش کلیدی را در اولویت قرار دهید: شمسالعماره، تالار اصلی، ایوان تخت مرمر.
بهترین راه برای رسیدن به کاخ گلستان چیست؟
بهترین و بیدردسرترین راه برای رسیدن به کاخ گلستان، استفاده از مترو است. شما باید در خط ۱ (قرمز) در ایستگاه پانزده خرداد پیاده شوید. از خروجی ایستگاه تا ورودی اصلی کاخ تنها چند دقیقه پیادهروی فاصله است.
آیا عکاسی در کاخ گلستان آزاد است؟
قوانین عکاسی در بخشهای مختلف، متفاوت است. عکاسی با دوربین موبایل در محوطه باز و باغ کاخ آزاد است و مانعی ندارد. اما عکاسی (به خصوص با فلش) در فضای داخلی تالارها و موزهها به منظور حفاظت از آثار تاریخی، اکیدا ممنوع است.
دسته:جاذبه
نظری ثبت نشده