یکی از جشنهای باستانی و قدیمی، جشن آذرگان است. جشنی برای احترام به آتش که در نهمین روز از آذرماه در گاهشمار زرتشتی که نام روز و ماه یکی میشود. یعنی روز آذر در ماه آذر، برگزار میشود. اگرچه برگزاری آذرگان در سالهای گذشته آن شور و حال سالهای گذشته را ندارد. اما هنوز هم برگزاری آذرگان برای زرتشتیان شهرهای مختلف، به خصوص شهرهایی که آتشکده دارند، اهمیت زیادی دارد و حضور در این مراسم هم انگیزهایست برای سفر.
آنچه در این مطلب خواهید خواند:
جشن آذرگان چطور جشنی است؟
در برگزاری آیینهای زردشتی آتش اهمیت زیادی دارد. و آذرگان هم یکی از جشنهایی است که در گرامیداشت آتش و ایزد آن برگزار میشود.
اهمیت آتش در گذشتهها آنقدر زیاد بوده که در اساطیر ایران، ایزدی برای آن در نظر گرفتهاند. آذر / آتش / آتُر / آتَر ایزدی است که او را پسر اورمزد (اهورامزدا) میدانند. و همینکه آتش روشن باشد یعنی اهورامزدا هم مرئی است و وجود دارد.
حال دلیل اهمیت آتش چیست که برایش جشنی هم برپا میشود؟ از زمان بسیار دور آتش، عنصر مقدسی بوده است. و دلیل مهم بودن آتش را اینها میدانند: پیشرفتهای انسان همچون محرک بخار، الکتریسیته، گاز، کشتی، راه آهن، کارخانه و کلیه صنعتها به خاطر وجود آتش بوده است. آتش تاریکی شب را از بین میبرد. در سرمای سخت، گرمایش پناهی است برای تنهای سرد و خسته. و همیشه اینطور معروف بوده که گرمی کانون خانواده به خاطر وجود آن است. و اگر آتش نباشد، غذایی هم نیست.
اما قصه گرامیداشتن آتش قصهای طولانی است و جشنهای دیگری هم به جز آذرگان برای گرامیداشت آتش برگزار میشود. مثل جشن سده که زمان برگزاریش دهم بهمن است. آذرگان، دومین آذر جشنی است که قدیمها در اواخر زمستان برگزار میشده است. آذر جشن اولی به نام شهریورگان در چهارم شهریور در اوایل زمستان برگزار میشد. و از انجایی که در طول سالیان جابه جایی تقویمی رخ داده است، امروزه آذرگان در فصل پاییز و تقریبا اوایل فصل سرما برگزار میشود.
ابوریحان بیرونی در مورد این جشن مینویسد: «رسم است که در این روز خود را با آتش گرم کنند، زیرا این ماه آخرین ماه زمستان است و سرما در پایان فصل سختتر و حادتر می شود. این جشن آتش است و به نام فرشته موکل بر همه آتشها چنین خوانده شده است. و زردشت فرمان داده که در این روز به آتشکدهها بروند و در کارهای جهان به مشورت بپردازند.”
بیشتر بخوانید: جشن تیرگان
آیینهای جشن آذرگان
نیاکانمان آذرگان را روزی خجسته میدانستند و در خانهها و بامها آتش روشن میکردند. آن روز را با شادی و خواندن دعا و پهن کردن سفرهای آیینی که با خوراکیهای مختلف در آتشکدهها آذینبندی شده بود، جشن میگرفتند. موقع جشن، روی آتش چوبهای خوشسوز و خوشبو میگذاشتند و به مناسبت شروع سرما، از آتش روشن در آتشگاه، هرکس مشعلی به خانه برده و آتش تا پایان زمستان در خانهها روشن بود. نه میگذاشتند خاموش شود و نه خللی در آن به وجود آید چرا که آن را خوش یمن میدانستند. یکی از نیایشهایی که در آذر روز هرماه و از جمله در آذر روز از آذرماه خوانده میشود آتش نیایش است. که پنجمین نیایش از پنج نیایش خرده اوستا است. در جشن آذرگان مراسم همیشگی خواندن بخشهایی از اوستا توسط موبد هم اجرا میشود.
همچنین جز جدانشدنی این روز از گذشته تا امروز این بوده و هست که آتشکدهها را نظافت و آذینبندی میکردند. لباسهای نو و تمیز میپوشیدند، خودشان را آرایش میکردند و به موها و ناخنهایشان میرسیدند. همچنین عقیدهای وجود دارد که میگوید اگر در این روز در مورد موضوعی مشورت کنند، نتیجهاش خوب است.
جشن آذرگان در کدام شهرها برگزار میشود؟
تقریبا در تمام شهرهایی که آتشکدهای دارند و آتشکدهها هنوز سرپاست و از گزند حوادث در امان مانده، جشن آذرگان برگزار میشود. در شهری پررنگتر و در برخی شهرها کمرنگتر و در برخی شهرها هم به کل به فراموشی سپرده شده است. اما تعدادی از شهرهایی که آذرگان را در آنها گرامی میدارند:
آتشکده ورهرام(بهرام) در یزد که در خیابان آیت الله کاشانی شهر یزد، کوچه آتشکده قرار گرفته. این آتشکده زمستانها از ساعت ۱۵ تا غروب آفتاب باز است.
زیارتگاه شاه مهرایزد : زیارتگاهی است در شمال شهر کرمان، این محل بهباغچه بوداغ آباد هم معروف است. جشن فرخنده سده و آتش افروزی این جشن در این محل برپا میشود. این محل باغی دارد که دو ساختمان با حوض نسبتا بزرگ و آشپزخانهای برای پخت نان، آش و سیروگ (نانی مخصوص آیین ها که از خمیر نان سنگک در پخت آن استفاده میشود) دارد.
آتشکده آتشگاه که در غرب شهر اصفهان و در مسیر اصفهان – نجف آباد در نزدیکی منارجنبان بر فراز تپهای سنگی و کم ارتفاع واقع شده.
آتشکده تخت رستم که نزدیکی تهران، ۲۰ کیلومتری غرب شهریار در بخش جوفین در نزدیکی روستای قجر روی کوه تخت رستم قرار دارد.
آتشکده نیاسر (چهارتاقی نیاسر) که در نیاسر جاده کاشان به دلیجان، روستای نیاسر واقع شده.
آتشکده آناهیتا یا قلعه دختر که در کرمان، خیابان انقلاب، کنار پارک انقلاب قرار گرفته.
بیشتر بخوانید: شام شب یلدا در مناطق مختلف ایران چیست؟
دسته:ایرانگردی
نظری ثبت نشده