نام شیراز، تقریبا همیشه تداعی کننده باغ‌های زیبا و باصفایش است. در میان تمام جاهای دیدنی این شهر، باغ جهان نما شیراز جایگاهی ویژه دارد. در این مقاله قصد داریم تا با گذر از میان درختان سرو و نارنج این بهشت کوچک، نگاهی دقیق‌تر به تاریخچه، معماری و ویژگی‌های طبیعی باغ جهاننما داشته باشیم.
باغ جهان نما شیراز دقیقا کجاست؟
باغ جهاننما شیراز، در شمال شرقی این شهر تاریخی قرار گرفته است. این باغ زیبا در ضلع شرقی خیابان حافظ، کمی بالاتر از میدان حافظیه و در حد فاصل میان آرامگاه حافظ (حافظیه) و دروازه قرآن واقع شده است. این موقعیت، باغ جهان نما شیراز را به یکی از پربازدیدترین جاذبه‌های گردشگری شیراز تبدیل کرده است، به طوری که در نزدیکی آن مکان‌های مهم دیگری مثل هفت‌تنان و کتابخانه ملی اسناد هم قرار دارند.
به صورت دقیق، آدرس باغ جهان نما شیراز به شرح زیر است:
شیراز، خیابان حافظ (بلوار هفت‌تیر)، بالاتر از چهارراه حافظیه، مقابل خیابان نفت (خیابان جهاننما).
تاریخچه باغ جهان نما شیراز
تاریخچه باغ جهان نما شیراز که به عنوان قدیمی‌ترین باغ شهر مشهور است، به قرن هشتم هجری قمری برمی‌گردد. شکوه این باغ به دوره حکمرانی آل مظفر و آل اینجو می‌رسد، یعنی پیش از یورش تیمور گورکانی، در نهایت آبادانی و سرسبزی بوده است. هرچند زیبایی خیره‌کننده آن تیمور گورکانی را هم مجذوب خود کرده بود.
باغ جهان نما پس از مغول ها
در دوران صفویه هم این باغ همچنان آباد بود، اما با گذر زمان و فرا رسیدن دوران ناامنی‌ها، مانند بسیاری از باغ‌های دیگر، رو به ویرانی رفت. نقطه عطف در احیای باغ جهان نما شیراز، دوره کریم‌خان زند در قرن دوازدهم هجری قمری بود. کریم‌خان زند در سال ۱۱۸۵ هجری قمری، دستور داد تا باغ حصارکشی شود، خیابان‌بندی‌های مشهور چهارباغ در آن ایجاد شده و یک عمارت زیبا و هشت ضلعی (کوشک) در مرکز آن ساخته شود.
این اقدامات روح تازه‌ای به کالبد باغ دمید و شکوه آن را احیا کرد. در زمان قاجار، به خصوص در زمان فتحعلی‌شاه هم به این باغ توجه شد و حتی مدتی به نام «باغ وکیل» شناخته می‌شد، اما همچنان با نام اصلی خود، یادگار دوره‌های پرفروغ تاریخ ایران، باقی ماند. این باغ در سال ۱۳۵۱ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.
ویژگی های باغ جهان نما شیراز
همانطور که پیش‌تر ذکر شد، باغ جهان‌نمای شیراز، به عنوان یکی از کهن‌ترین و زیباترین نمونه‌های باغ ایرانی، از بخش‌های متعددی تشکیل شده که هر کدام نمایانگر اصول معماری اصیل و هنر باغ‌سازی هستند.
اجزای اصلی این باغ را می‌توان در سه بخش عمده «محوطه چهارباغ»، «عمارت کوشک مرکزی» و «پوشش گیاهی» بررسی کرد.
محوطه باغ
محوطه باغ جهاننما شیراز بر اساس الگوی سنتی و متقارن چهارباغ طراحی شده است که در آن، باغ به وسیله دو خیابان اصلی عمود بر هم، به چهار بخش بزرگ تقسیم می‌شود؛. این خیابان‌ها از چهار جهت اصلی به مرکز باغ منتهی می‌شوند و تقارن هندسی خاصی را ایجاد می‌کنند.
همچنین یکی از ارکان حیات و زیبایی باغ، وجود جوی‌های آبی است که در امتداد این خیابان‌های اصلی جریان دارند و با فواره‌های متعدد، طراوت باغ را دوچندان می‌کنند. گفته می‌شود در طراحی‌های دوران زندیه، تکرار عدد هشت (نماد خوش‌یمنی) در بخش‌بندی مسیر آب و تعداد فواره‌ها مشهود بوده است. طبق اصول باغ ایرانی، کل محوطه با دیوارهای بلند محصور شده تا محیطی امن و به دور از شلوغی‌های بیرون ایجاد کند.
عمارت (کوشک) مرکزی
در نقطه مرکزی و محل تلاقی خیابان‌های اصلی، یک عمارت تابستانی معروف به کوشک قرار دارد. این بنا به دستور کریم‌خان زند در سال ۱۱۸۵ هجری قمری ساخته شده و نمای آجری و معماری هشت ضلعی آن، شباهت‌هایی به عمارت کلاه فرنگی باغ نظر دارد. ساختار داخلی کوشک شامل چهار شاه‌نشین در چهار گوشه برای پذیرایی از مهمانان و اتاق‌هایی دو طبقه بین آن‌ها است.
در مرکز تالار اصلی عمارت، یک حوض زیبا از جنس سنگ مرمر یکپارچه با یک فواره سنگی قرار گرفته که جلوه خاصی به فضای داخلی بخشیده است. اکنون بخش داخلی عمارت کوشک به عنوان موزه مورد استفاده قرار گرفته و آثاری تاریخی، تابلوهای نقاشی و اشیای دیدنی در آن نگهداری می‌شود.
پوشش گیاهی
فضای سبز باغ جهان نما شیراز، که حدود ۳۵۰۰ متر مربع از مساحت کل را در بر می‌گیرد، توسط درختان تنومند و کهنسال، به خصوص سرو، نارنج، پرتقال و نارون پوشیده شده است.
درختان سرو که نماد پایداری در فرهنگ ایرانی هستند و درختان نارنج، به خاطر عطر دل‌انگیزشان در بهار (به خصوص در اردیبهشت)، جلوه‌ای خاص به باغ می‌دهند. همچنین انواع گل‌های زیبا و معطری مانند رز هفت‌رنگ، بنفشه، اطلسی و داوودی در باغ جهان نما شیراز به چشم می‌خورد.
یکی از جاذبه‌های هنری باغ جهان نما شیراز هم، تنه درختان خشکیده قدیمی است که با هنر معرق‌کاری تزئین شده‌اند و نقوش زیبایی از پرندگان افسانه‌ای مانند سیمرغ و نقوش ایرانی (مانند ترنج و گل و مرغ) بر روی آن‌ها حک شده است.
چرا نامش باغ جهان نماست؟
در رابطه با وجه تسمیه دقیق باغ جهان نما شیراز، چندین دیدگاه تاریخی وجود دارد، اما تمامی آن‌ها به شکوه و زیبایی بی‌نظیر این باغ اشاره می‌کنند.
اشاره به زیبایی بی اندازه باغ
نام «جهان نما» به معنای نمایشگر زیبایی‌های جهان یا جهانِ کوچک است. این نام نشان‌دهنده عظمت و دلربایی باغ است که آن را در نظر بیننده در قامت یک بهشت یا نمونه‌ای از تمام زیبایی‌های عالم جلوه می‌دهد. این باغ پیش از آن نیز با نام‌هایی چون «زینت‌الدنیا» در کتاب‌های تاریخی (مانند عجایب المقدور فی نوائب تیمور) خوانده می‌شد که باز هم به زیبایی فوق‌العاده آن اشاره دارد.
ارتباط با تیمور گورکانی
در قرن هشتم هجری و در دوران اقامت تیمور گورکانی در شیراز، او چنان شیفته زیبایی و آبادانی این باغ شد که دستور داد باغی مشابه با آن را در موطن اصلی خود، یعنی سمرقند، بسازند و نام آن را هم جهاننما گذاشتند. این موضوع نشان‌دهنده شهرت جهانی و اهمیت طراحی این باغ در آن دوره است که نام آن را به سمرقند هم برد.
تثبیت نام در دوره قاجار
به نقل از بعضی از منابع تاریخی، در عهد قاجار، هنگامی که فتحعلی‌شاه قاجار والی فارس بود، نام باغ به طور رسمی به «جهان نما» تغییر پیدا کرد. البته این تغییر به احتمال زیاد تثبیت همان نامی بوده که از گذشته به دلیل زیبایی و شهرت، بر سر زبان‌ها جاری بوده است.
بهترین زمان بازدید از باغ جهان نما شیراز
بهترین و رویایی‌ترین زمان برای بازدید از باغ جهان نما شیراز، فصل بهار ، خصوصا ماه اردیبهشت است. در این ماه، شیراز با آب و هوای دل‌انگیزش و مهم‌تر از همه، شکوفایی درختان نارنج در اوج زیبایی خود قرار می‌گیرد.
در اردیبهشت، فضای باغ جهان نما شیراز غرق در عطر مست‌کننده بهارنارنج و گل‌های رنگارنگ فصلی می‌شود و جریان آب در جوی‌ها و حوضچه‌ها، طراوت محیط را چند برابر می‌کند.
البته فصل پاییز هم با هوای دلپذیر ملایم و درختان رنگارنگ، برای قدم زدن و لذت بردن از آرامش باغ، بسیار مناسب است. ساعات بازدید هم بهتر است اوایل صبح یا نزدیک غروب آفتاب باشد تا گرمای هوا اذیتتان نکند و عکس‌های بهتری هم بگیرید.
مکان های گردشگری نزدیک باغ جهان نما شیراز
باغ جهان نما شیراز در نزدیکی دروازه قرآن و در مسیر شمالی شیراز قرار دارد و به تعدادی از مهم‌ترین و مشهورترین اماکن تاریخی و فرهنگی این شهر نزدیک است. بازدید از تمام این مکان‌های گردشگری به راحتی در یک برنامه پیاده‌روی یک روزه قابل برنامه‌ریزی است.
آرامگاه حافظ (حافظیه)
آرامگاه لسان‌الغیب، حافظ شیرازی، بدون شک مشهورترین مکان در نزدیکی باغ جهان نما شیراز است که تنها با چند دقیقه پیاده‌روی به سمت جنوب باغ، در میدان حافظیه، می‌توانید به آن برسید. این مجموعه تاریخی، شامل باغ، آرامگاه و عمارت‌هایی است که با معماری زیبا، مکانی برای ادای احترام به این شاعر بزرگ است.
دروازه قرآن و خواجوی کرمانی
دروازه قرآن که یکی از نمادهای اصلی شهر شیراز است، در فاصله بسیار کمی در شمال شرقی باغ جهاننما قرار دارد. در کنار این دروازه تاریخی، می‌توانید از آرامگاه خواجوی کرمانی نیز بازدید کنید که در دامنه کوه صبوی واقع شده و با وجود آبشار مصنوعی زیبا و غار طبیعی، چشم‌اندازی فوق‌العاده از شهر شیراز دارد. همچنین «گهواره دید» که بنایی کوچک در ارتفاعات است، در این مجموعه قرار دارد و گردشگران می‌توانند از فضای بوستان خواجو برای تفریح استفاده کنند.
باغ هفت تنان و موزه سنگ
باغ هفت‌تنان، یکی دیگر از باغ‌های تاریخی و قدیمی شهر است که در نزدیکی باغ جهان نما شیراز و در شمال آرامگاه حافظیه قرار دارد. این باغ به خاطر وجود مقبره هفت عارف گمنام در آن، به این نام مشهور شد. عمارت مرکزی آن با نقاشی‌ها و تزئینات زیبا، اکنون به عنوان موزه سنگ (یا موزه هفت‌تنان) مورد استفاده قرار می‌گیرد و آثار سنگی و تاریخی متعددی از جمله سنگ قبرهای با ارزش را در خود دارد.
ساعت و هزینه بازدید از باغ جهان نما شیراز
باغ جهان نما شیراز هرروز پذیرای بازدیدکنندگان بوده و ساعات کاری آن معمولا از ۸:۰۰ صبح تا ساعت ۲۰:۰۰ است. هرچند در ایام پربازدید مثل بهار و تابستان این ساعت تا حدود ۲۲:۰۰ یا ۲۳:۰۰ هم افزایش پیدا می‌کند. توجه کنید که باغ در ایام سوگواری و تعطیلات رسمی مذهبی تعطیل است.
هزینه ورودی برای گردشگران داخلی در حدود ۱۶,۰۰۰ تا ۳۰,۰۰۰ تومان و برای گردشگران خارجی در حدود ۸۰,۰۰۰ تا ۲۵۰,۰۰۰ تومان تعیین شده است. با این حال، به دلیل تغییرات احتمالی در نرخ‌ها و ساعات کاری، بهتر است پیش از مراجعه با شماره تلفن رسمی باغ تماس بگیرید.
هتل های نزدیک به باغ جهان نما شیراز
اگر دوست دارید در هتلی اطراف باغ جهان نما شیراز اقامت کنید، چند گزینه جذاب و پرطرفدار در دسترس‌تان است:
رستوران های نزدیک باغ جهان نما
پس از یک روز طولانی گشت و گذار در میان باغ جهان نما شیراز و دیدنی‌های اطراف آن، یک وعده غذای خوشمزه، یا یک نوشیدنی می‌چسبد. بهترین و معروف‌ترین غذاخوری‌ها و رستوران‌های اطراف باغ جهان نما شیراز به شرح زیر هستند:
- مجموعه رستوران‌های هفت خوان
- خانه استیک دلا
- رستوران‌های هتل بزرگ شیراز
- باغ رستوران دربند شیراز
- رستوران شاندیز بام شیراز
- کافه رستوران ماهونی
- رستوران و سفره‌خانه شمس العماره
- رستوران خانه سنتی پرهامی
- کافه رستوران عمارت شاپوری
- رستوران سنتی شرزه
باغ جهان نما شیراز از دید افراد معروف
باغ جهان نما شیراز در طول تاریخ خود، همیشه مورد ستایش شخصیت‌های برجسته و جهانگردان مشهور بوده است. اوج این تحسین‌ها به دوران تیمور گورکانی برمی‌گردد. مورخان نقل کرده‌اند که تیمور چنان شیفته زیبایی این باغ شد که از تخریب آن صرف‌نظر کرد.
جهانگردان بزرگی مثل شاردن فرانسوی در دوره صفویه و تاورنیه، در سفرنامه‌های خود به توصیف خیابان زیبا و باغ‌های باشکوه اطراف دروازه قرآن، از جمله جهان نما، پرداختند و آن را نشانی از رونق و آبادانی شیراز توصیف کرده‌اند.
در دوران‌های متاخرتر هم، لرد کرزن، سیاستمدار و نویسنده انگلیسی، در کتاب معروف خود به توصیف این باغ پرداخت و بر اهمیت تاریخی و معماری آن صحه گذاشت.
چرا حتما باید باغ جهان نما شیراز را ببینیم؟
و در نهایت، باغ جهاننما تنها یک فضای سبز یا یک بنای تاریخی نیست؛ بلکه تجسمی زنده از اصالت و روح شیراز است. این باغ با درختان نارنج و سروهای سر به فلک کشیده‌اش که یادگار دوران آل مظفر و کریم خان زند هستند، قلب هر بازدیدکننده‌ای را تسخیر می‌کند.
بازدید از این باغ شیراز، نه فقط یک تفریح ساده، بلکه قدم زدن با روح کهن ایران است. اگر قصد سفر به شیراز را دارید، می‌توانید روی خدمات اسنپ تریپ از جمله رزرو بلیط و اقامتگاه، برای یک سفر راحت و آسان حساب کنید.
سوالات متداول؛
ساعت بازدید باغ جهان نما شیراز در حال حاضر چه زمانی است؟
ساعت بازدید از باغ جهان نما شیراز از ۸ صبح تا ۸ شب است که در نیمه اول سال، ممکن است تا ساعت ۱۰ یا ۱۱ شب هم تمدید شود.
هزینه ورودی باغ جهاننما برای بازدیدکنندگان داخلی چقدر است؟
هزینه ورودی برای گردشگران داخلی بین ۱۶,۰۰۰ تا ۳۰,۰۰۰ تومان است.
آیا عمارت (کوشک) داخل باغ جهاننما قابل بازدید است؟
بله، عمارت هشت‌ضلعی کوشک که در وسط باغ قرار دارد و موزه است، برای بازدید عموم باز است.
آدرس باغ جهان نما شیراز به صورت دقیق کجاست؟
به صورت دقیق، آدرس باغ جهان نما شیراز به شرح زیر است:
شیراز، خیابان حافظ (بلوار هفت‌تیر)، بالاتر از چهارراه حافظیه، مقابل خیابان نفت (خیابان جهاننما).
دسته:جاذبه
۲ نظر
حالا که اینهمه این باغ براتون مهمه یه سر تشریف ببرید یه پرس و جو کنید که چرا درختای نارنجش زرد شده و اصلا امسال بهار نارنج نداده