احتمالا نام نقش رستم را زیاد شنیده‌اید. نقش رستم مرودشت جایی در شمال استان فارس، در یک محوطه باستانی قرار دارد. اگر به بازدید از گنجینه‌های ارزشمند و عظیم تاریخی علاقه‌مند هستید و از دیدن سنگ‌نگاره‌های دوره ساسانی قلبتان از ابهت به لرزه می‌آید، حتما بازدید از نقش رستم مرودشت را در برنامه سفرهای خود قرار دهید. این جاذبه دیدنی به دلیل به نمایش گذاشتن آثار سه دوره تاریخی، اهمیت زیادی پیدا کرده است. با خواندن این بلاگ شیفته این مکان تاریخی می‌شوید!
آنچه در این مطلب خواهید خواند:
درباره نقش رستم چه می‌دانید؟
نمای بیرونی نقش رستم مرودشت
این مجموعه باستانی، آثاری از سه دوره ایلامی، هخامنشی و دوران ساسانی را در خود جای داده است. نقش‌رستم در حقیقت گور دخمه‌ای است که در زمان گذشته برای نگهداری کالبد شاهان بزرگ ایران همچون داریوش کبیر، اردشیر اول و خشایارشاه ساخته شد.
در نقش رستم مرودشت علاوه بر گوردخمه‌ها، تعداد زیادی کتیبه و سنگ‌نوشته از دوره ایلامی تا ساسانی کشف شده است. این سنگ‌نوشته‌ها و نقوش برجسته نه تنها از نظر هنری ارزشمند هستند، بلکه اطلاعات مفید و بسیار منحصر‌به‌فردی در مورد دوران باستان ارائه می‌دهند.
نقش‌رستم کجاست؟
محوطه باستانی نقش‌رستم در ده کیلومتری شمال تخت‌جمشید و سه کیلومتری نقش‌رجب قرار گرفته است. اگر چه اغلب مردم این جاذبه دیدنی را متعلق به شیراز می‌دانند، اما این منطقه فاصله کمی تا مرودشت دارد. به طور دقیق‌تر، مجموعه باستانی نقش رستم در کوه‌های حاجی‌آباد و نزدیک به روستای زنگی‌آباد از توابع شهرستان مرودشت در استان فارس واقع شده است.
علت نام‌گذاری نقش رستم
نقش رستم مرودشت
دلیل انتخاب این نام برای نقش رستم مرودشت یک افسانه قدیمی است. بر اساس این افسانه، در این منطقه رستم و اسفندیار برای نبرد به مصاف هم آمدند و رستم توانست در این نبرد اسفندیار را شکست دهد. علاوه بر این، در میان تصاویر موجود بر نقش برجسته‌ها، تصویر فردی با هیبت پهلوانی و کلاه خود نیز مشاهده شده است که لباس‌ها و چهره او شباهتی به هیچ یک از اقوام ندارد.
برخی بر این باور هستند که این تصویر متعلق به رستم شاهنامه است، اگر چه هیچ دلیل روشنی برای این استدلال وجود ندارد. به هر حال نام نقش رستم از دوران قدیم بر این منطقه گذاشته شده و در نسل‌های مختلف سینه‌به‌سینه منتقل شده است.
داخل نقش‌رستم
نمایی از داخل نقش رستم مرودشت
در داخل محوطه نقش رستم مرودشت مجموعه‌ای از آثار باستانی متعلق به دوره‌های ایلامی، هخامنشی و ساسانیان موجود است. این آثار باستانی شامل سنگ نوشته‌ها، کتیبه‌ها، آرامگاه‌های باستانی و باقی‌مانده برج می‌شود. نقش رستم مرودشت در دل کوه قرار گرفته است و این کوه با شیبی تندی به سمت جنوب‌غربی امتداد پیدا می‌کند.
در این محوطه، پس از نقش برجسته اردشیر بابکان، شکل کوه کاملا تیز شده است. در فاصله ۱۵۰ متری از کوه نیز دو بنای تراشیده‌شده از سنگ وجود دارد که به شکل هرم فرورفته هستند. برخی این بناها را محل ذبح دینی می‌پندارند و برخی دیگر آنها را آتشگاه می‌دانند.
یکی از این بناها از دیگری کوچک‌تر است. همچنین در پای کوه نقش رستم مرودشت و در فاصله ۱۵ متری از نقش برجسته ایلامی و نقش بهرام، حفاری منظمی به‌شکل پنج‌ضلعی وجود دارد. به نظر می‌رسد این حفاری در گذشته، آب انبار بوده است.
داخل مقبره‌های نقش‌رستم
مقبره داریوش اول در نقش رستم مرودشت
ایرانیان باستان بنا به اعتقادات خود، جسد مردگان خود را نمی‌سوزاندند، در خاک دفن نمی‌کردند و به آب نمی‌انداختند. در زمان باستان، ایرانیان مردگان خود را در دخمه‌ها قرار می‌دادند یا مومیایی می‌کردند. آرامگاه‌های سنگی در دل نقش رستم وجود دارند که مقبره‌های شاهان بزرگی همچون خشایارشاه، داریوش اول، اردشیر اول و داریوش دوم هستند. قدیمی‌ترین مقبره متعلق به داریوش اول است. علاوه بر پادشاهان، اجساد نزدیکان آنها نیز در این مقبره‌ها قرار گرفته‌اند.
سنگ‌نبشته و نقش برجسته‌های نقش‌رستم
سنگ‌نوشته‌ها و کتیبه‌های نقش رستم مرودشت
بیشتر سنگ‌نبشته‌ها و نقش برجسته‌های نقش‌رستم متعلق به دوره ساسانیان است و تعداد انگشت‌شماری از آثار دوره‌های هخامنشی و ایلامی نیز در این محوطه وجود دارد. قدیمی‌ترین کتیبه در نقش رستم مرودشت نقش برجسته ایلامی است که تصویری از خدا و الهه ایران باستان در حالت نیم‌رخ را نشان می‌دهد.
نقش برجسته بهرام دوم متعلق به دوره ساسانی است که نبرد جنگجویان با اسب را نشان می‌دهد. نقش برجسته شاپور اول فرزند اردشیر نیز تصویر شاپور با تاج گنبدی شکل اردشیر را نشان می‌دهد و در ده متری شرق آرامگاه داریوش قرار دارد. نقش برجسته نرسی متعلق به نرسی فرزند شاپور یکم ساسانی، برادر بهرام اول و عموی بهرام دوم است. نقش برجسته اردشیر بابکان در گوشه شرقی این محوطه باستانی قرار دارد که نسبت به سایر نقش برجسته‌ها کمتر آسیب دیده است.
همچنین یک سنگ‌نبشته آرامی روی آرامگاه داریوش اول وجود دارد که دارای ۲۵ سطر است. نقش برجسته هرمز دوم نیز جنگاوری دو تن از پادشاهان ساسانی را به تصویر کشیده است.
کعبه زرتشت نقش‌رستم
کعبه زرتشت یک بنای تاریخی در نقش رستم مرودشت است که درست مقابل آرامگاه داریوش دوم قرار دارد. برای کاربری این بنا و علت نام‌گذاری آن، روایت‌های مختلفی ذکر کرده‌اند. به احتمال زیاد، کعبه زتشت محل پرستش بوده است، زیرا در آن دوره دین مردم باستان زرتشت بود.
این بنا از سنگ مرمر بزرگ و سفیدی ساخته شده که در گذر زمان رنگ آن تیره و قهوه‌ای شده است. همچنین در نمای این کعبه با استفاده از سنگ‌های خاکستری و سیاه، طاقچه‌هایی ساخته شده‌اند. در قسمت شمالی بنا، یک ردیف پلکان وجود دارد و در زیر آن، سکویی سه پله‌ای با قاعده مربع شکل قرار گرفته است.
سخن آخر؛
نقش رستم مرودشت در استان فارس و در نزدیکی روستای زنگی‌آباد قرار دارد. این محوطه باستانی آثار تاریخی مربوط به سه دوره ایلامی، هخامنشی و ساسانی را در خود جای داده است. در واقع نقش‌رستم، گوردخمه‌ای است که مقبره پادشاهان هخامنشی و سنگ‌نوشته‌های دوران ساسانی در آن قرار دارند. نام این مجموعه تاریخی بر اساس افسانه‌ای قدیمی انتخاب شده است. امیدواریم از خواندن این بلاگ لذت برده باشید. در زمان سفر به شیراز می‌توانید بلیط هواپیما و بلیط اتوبوس خود را به مقصد این شهر، بهترین قیمت بخرید و هتل خود را با خیال راحت از اسنپ تریپ رزرو کنید.
دسته:ایرانگردیجاذبه
نظری ثبت نشده